Υπό Γεωργίου - Μιχαήλ Δ. Καραχάλιου.
Α. Περί της Kapporeth.
Στο Άγιο των Αγίων του ναού της Ιερουσαλήμ υπήρχε μία απλή και χωρίς σύμβολα , επιχρυσωμένη μέσα και έξω κιβωτός, μήκους 2,5 πήχεων, πλάτους και ύψους 1,5 πήχεων. Αυτή ήταν η Κιβωτός της Διαθήκης, μέσα σ’ αυτήν φυλάσσοντο οι δύο πλάκες των δέκα εντολών, η στάμνος του μάννα και η ράβδος του Ααρών η βλαστήσασα (Αριθμοί, ΙΖ, 23) . Επάνω στην κιβωτό υπήρχε χρυσή πλάκα προσαρμοσμένη στις διαστάσεις της αλλά ανεξάρτητος από αυτήν. Η πλάκα αυτή ήταν η Kapporeth , το "ιλαστήριον επίθημα" κατά τους Ο΄. Στις δύο άκρες της πλάκας υπήρχαν δύο Χερουβείμ έχοντα πιθανόν ανθρώπινη μορφή και ίσταντο όρθια, αντιμέτωπα αλλήλων , με αναπεπταμένες τις πτέρυγες και ίσως προσβλέποποντα προς την Kapporeth , η οποία μαζί με τα δύο Χερουβείμ συμβόλιζε τον θρόνο του Θεού. Από την Kapporeth, επιστεύετο, ότι απεκαλύπτετο ένθρονος ο Θεός ( όρα Β. Βέλλα, Εβραϊκή Αρχαιολογία , εκδ. Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος , Αθήναι 1980, σσ . 108, 109 )
Β. Περί της εορτής των Kippurim.
Η εορτή των Kippurim ετελείτο πέντε ημέρες μετά την εορτή της Σκηνοπηγίας , δηλαδή την 10ην του μηνός Tisri ( Σεπτέμβριος – Οκτώβριος ) . Σκοπός της εορτής ήταν η κάθαρση του λαού, του ναού και της χώρας από των αμαρτιών του προηγουμένου έτους , ώστε το νέο έτος να εύρει συνδιαλλαγμένο τον άνθρωπο με τον Θεό.
Το τελετουργικό της εορτής μας είναι γνωστό μόνο από το Λευϊτικό (κεφ. ΙΣΤ ) και περιλαμβάνει τα εξής :
1. Το πρωί της εορτής ο Αρχιερεύς επλύνετο και ενεδύετο απλά λευκά λινά
άμφια γιατί ήταν ημέρα ταπείνωσης και μετάνοιας .
2. Έπειτα λάμβανε ο Αρχιερεύς το αίμα από ένα μόσχο που θυσίαζε και εισερχόταν στο ναό.
3. Μετά την είσοδό του στο ναό ο Αρχιερεύς θυμίαζε το Άγιον (το πρώτο διαμέρισμα του ναού ) και ακολούθως , κατ’ εξαίρεση μόνο την ημέρα αυτή , εισερχόταν εις το Άγιον των Αγίων, όπου ήταν η Κιβωτός της Διαθήκης και επ’ αυτής η Kapporeth, θυμιάζοντας και εκεί. Ο καπνός από το θυμίαμα ήταν τόσο πυκνός ώστε η ορατότης ήταν πολύ μικρή .
4. Τελειώνοντας το θυμίαμα ο Αρχιερεύς ελάμβανε το αίμα του θυσιασθέντος
μόσχου και ράντιζε επτά φορές την Kapporeth και ακολούθως έχριε με αίμα τα κέρατα του θυσιαστηρίου του θυμιάματος . Όλα αυτά , το πυκνό θυμίαμα , ο ραντισμός με το αίμα του μόσχου και η χρίση των κεράτων του θυσιαστηρίου με το αίμα απέβλεπαν στο να αποκαθάρουν το ναό από παντός μολυσμού.
5. Κατά την έξοδο του Αρχιερέα από τον ναό οδηγούνταν σ’ αυτόν δύο τράγοι και με κλήρωση ο μεν ένας θυσιαζόταν στον Κύριο ( λααδωνάι ) και διά του αίματός του ραντίζονταν το ιλαστήριο επίθημα δηλαδή η Kapporeth και όλος ο ναός, ο δε άλλος καθίστατο "ο αποδιοπομπαίος τράγος ο αίρων την ανομίαν παντός οίκου Ισραήλ" με το ακόλουθο τελετουργικό : Ο Αρχιερεύς έθετε τα χέρια του στην κεφαλή του "αποδιοπομπαίου τράγου" και εξομολογούνταν κατά τρόπο γενικο τις αμαρτίες του λαού. Η επίθεση των χεριών του Αρχιερέα αποτελούσε το ορατό σημείο της μεταβίβασης των αμαρτιών του λαού στον τράγο διά του Αρχιερέα. Ακολούθως, ο τράγος , επιφορτισμένος πλέον με τις αμαρτίες του λαού, οδηγούνταν προς την έρημο του Ιούδα και κατακρημνιζόταν από ένα βράχο σαν προσφορά στον δαίμονα Αζαζέλ ( λααζαζέλ), την πίστη στην ύπαρξη του οποίου πιθανό να έφεραν οι Ισραηλίτες από την εποχή της διαμονής τους στην έρημο. Αζαζέλ σημαίνει δυνατός δαίμων.
6. Μετά από όλα αυτά ο Αρχιερεύς ενεδύετο πολυτελή αρχιερατική στολή και προσέφερε θυσία ολοκαυτωμάτων. ( Όρα Βέλλα ένθ. ανωτ. σσ . 203 -206 και Ηλία Β. Οικονόμου, Παραδόσεις Αρχαιολογίας της Παλαιστίνης και Βιβλικής Θεσμολογίας , Εκδόσεις Πανεπιστημίου Αθηνών, Αθήναι 1986, σσ . 401-403 ).
Η εορτή των Kippurim αποτελούσε τα προεόρτια της εορτής του νέου έτους.
Γ. Η σχέση της εορτής των Kippurim προς την βαβυλωνιακή εορτή του νέου έτους.
Υπάρχει αντιστοιχία της εορτής των Kippurim προς την εορτή του νέου έτους των Βαβυλωνίων κατά την οποία γινόταν καθαρμοί ολόκληρης της χώρας και του ναού.
Είναι σαφής η σχέση της εορτής των Kippurim προς εκείνη του βαβυλωνιακού νέου έτους, επειδή και οι δύο στηρίζονται στην αντίληψη ότι η ευτυχία του ανθρώπου εξρτάται από την σχέση με το θείο, το οποίο γιά να χαρίσει στον άνθρωπο ευτυχία πρεπει να έχει ειρηνικές σχέσεις με αυτόν, εξιλεουμένου του ανθρώπου με καθάρσεις .
( Όρα Οικονόμου ενθ. ανωτ σ. 402 ). Η εορτή των Kippurim δεν μνημονεύεται στην Έξοδο (ΚΓ, 16 ) όπου απαριθμούνται οι άλλες αρχαίες εορτές , αλλά μνημονεύεται στο Λευϊτικό (Ι ΣΤ, 3- 34 και ΚΓ, 26-32 ) στους Αριθμούς ( ΚΖ, 7 - 11 ) και στον Ιεζεκιήλ ( ΜΕ, 18-20 )
Δ. Η σημασία της εορτής των Kippurim .
Κατά την εορτή των Kippurim αναγνωρίζεται ο Θεός (ΙΕΒΕ , ο ΩΝ ) ως ο βασιλεύς του Ισραήλ και χορηγός της άφεσης των αμαρτιών. Η Kapporeth είναι το όχημα του ιλασμού ήτοι της άφεσης των αμαρτιών του οίκου Ισραήλ . Αυτή είναι και η σημασία της Kapporeth κατά την εορτή των Kippurim.
